Đền Ngọc Sơn Vang Danh Hà Nội

Vượt trội giữa Hồ Gươm đẹp long lanh với những gợn sóng xanh biếc lăn tăn,đền Ngọc Sơn được xây dựng trên 1 đảo nhỏ nằm về phía Bắc của hồ có vẻ đẹp cổ kính và sang trọng hiếm sở hữu. Đền Ngọc Sơn được chứng nhận là di tích quốc gia khác lạ, là địa điểm du lịch nào mà bất cứ các bạn nào cách Hà Nội cũng phải chuyến du lịch một lần.

Giới thiệu tổng quan về đền Ngọc Sơn

Đền Ngọc Sơn được xây trên hòn đảo phía bắc hồ cụ rùa thủ đô Hà Nội cách bờ bắc khoảng 200m, bờ đông khoảng 50m. Hòn đảo nhỏ này vốn là 1 cồn cát của khúc sông Nhĩ Hà (sông Hồng) xưa, mang thể tích 2067m vuông, nhô cao hơn 1 nước 0,7m.

Kiến trúc của đền Ngọc Sơn là một dãy nhà hình chữ Tam. các nhân vật được thờ trong đền sát bên Trần Hưng Đạo, Văn Xướng Đế Quân, Lã Động Tân, Quan Vân Trường, còn thờ đức Phật Adiđà. Điều này thể hiện quan niệm Tam giáo đồng nguyên của người Việt.

Thời gian thăng trầm về đền Ngọc Sơn

Đảo Ngọc Sơn xưa được gọi là Tượng Nhĩ (tai voi). Vua Lý Thái Tổ dời đô ra Thăng Long đặt tên đảo là Ngọc Tượng và đến đời Trần thì đảo được đổi tên là Ngọc Sơn. nơi đây đã có một ngôi đền được dựng lên để thờ các người anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Về sau lâu ngày ngôi đền bị sụp đổ. tới thời Vĩnh Hựu nhà Lê (1735 – 1739), chúa Trịnh Giang đã dựng cung Thuỵ Khánh và đắp hai quả núi đất ở trên bờ phía đông đối diện với Ngọc Sơn gọi là núi Đào Tai và Ngọc Bội. Cuối đời Lê, cung Thuỵ Khánh bị Lê Chiêu Thống phá huỷ. một nhà từ thiện tên là Tín Trai đã lập ra một ngôi chùa gọi là chùa Ngọc Sơn trên nền cung Thuỵ Khánh cũ. Năm Thiệu Trị thứ ba (1843), một hội từ thiện đã bỏ gác chuông, xây lại các gian điện chính, những dãy phòng hai bên, đưa tượng Văn Xương đế quân vào thờ và đổi tên là đền Ngọc Sơn (Văn Xương là nhân vật đời Kiến Vũ, năm 25 – 55 sau công nguyên bên Trung Quốc, sau khi chết được phong là thần chủ về văn chương khoa cử).

Theo sách “Hà Thành linh tích cổ lục” thì ngay từ đời Lê, trên đảo Ngọc Sơn đã mang đền thờ Quan Công, người nổi tiếng trung nghĩa đời Tam Quốc (Trung Quốc). khi vua Lê và chúa Trịnh dùng hồ là nơi duyệt thuỷ quân thì đền được coi như một võ miếu. Dân Hà thành đã đem tượng Đức thánh Trần thờ phối hưởng kề bên Quan Công. Nhưng “Khâm định Việt sử thông giám cương mục” lại cho đấy là tượng Lê Lai, công thần khai quốc đời Lê đã lao vào cứu chúa.

Năm Tự Đức thứ mười tám (1865), nhà nho Nguyễn Văn siêu đứng ra tu sửa lại đền. Đền thế hệ mới sửa được đắp thêm đất và xây kè đá kế bên, xây đình Trấn Ba, bắc 1 cây cầu từ bờ đông đi vào gọi là cầu Thê Húc. Trên núi Ngọc Bội cũ, ông cho xây 1 tháp đá, đỉnh tháp hình ngọn bút lông, thân tháp có khắc ba chữ “Tả Thanh Thiên” (viết lên trời xanh), hiện tại thường gọi ấy là tháp Bút. Tiếp đến là một cửa cuốn gọi là đài Nghiên, trên sở hữu đặt một chiếc nghiên mực bằng đá hình nửa quả đào bổ đôi theo chiều dọc, mang hình ba con ếch đội. Trên nghiên có khắc 1 bài minh nói về công dụng của chiếc nghiên mực xét về phương diện triết học. Người đời sau ca ngợi là: Nhất đài Phương Đình bút. Từ cổng sát bên đi vào Khách Du Lịch Hà Nội sẽ được chiêm ngưỡng hai bức tường hai bên, 1 bên là bảng rồng, một bên là bảng hổ, tượng trưng cho hai bảng cao quý nêu tên các người thi đỗ, giúp cho các sĩ tử đi qua càng gắng công học hành.

những công trình kiến trúc trong đền Ngọc Sơn

Tháp Bút

Từ ngoài vào, qua cổng đền với 2 cột trụ rất lớn nối ngay tức khắc với 2 trụ nhỏ, khoảng giữa 2 cột rộng và nhỏ sở hữu viết 2 chữ rộng tô son Phúc, Lộc, tương truyền là của Phó bảng Nguyễn Văn vô cùng viết. Đi qua hàng trụ, ngay bên trái là núi Độc Tôn có 1 tháp đá năm tầng. Đế tháp là một ụ tròn, đắp đá hộc kế bên, người ta gọi ụ này là núi Độc Tôn. Tháp xây hình vuông, nhỏ dần về phía trên. Đỉnh tháp tạc 1 chỏm nhọn có hình bút lông chĩa thẳng lên trời, thân bút tròn lẳn và ngắn bởi thế sở hữu tên là Tháp Bút. Ngăn đến mỗi tầng tháp là một mái nhô ra ở cả bốn phía (15cm), mỗi mặt của các tầng tháp đều sở hữu một ô cửa nhái, sâu vào phía trong lòng tháp 10cm. Ở phía bắc, trong 3 ô cửa tầng dưới, cụ vô cùng viết 3 chữ rộng “Tả Thanh Thiên” (viết lên trời xanh). Trong ô cửa tầng dưới phía tây, có khắc bài châm của Nguyễn Văn siêu soạn: “Ngọn núi Độc Tôn 5 tầng Tháp Bút. Tháp nhờ Núi mà thêm cao, Núi nhờ Tháp mà thêm đẹp… Ôi, núi là tượng trưng về võ cõng, Tháp là tượng trưng về văn vật… Núi và Tháp mang 1 yếu tố chung để cộng nhau lưu truyền mãi mãi”.

Từ Tháp Bút đi vào gần phía hồ, trên nền núi Ngọc Bội xưa, Nguyễn Văn cực kỳ đã cho xây mộtĐài Nghiên. Đài Nghiên sở hữu hình trái đào đặt trên 1 cửa cuốn. Nghiên đá này do 3 chú cóc bằng đá đội lên. tất cả tọa lạc trên bệ gạch rất lớn. Nghiên giúp cho theo cơ chế nửa trái đào. Trên mặt nghiên có đề 4 chữ “Thượng nguyên Giáp Tý” (tức tháng giêng năm 1864). xung quanh thành nghiên mang khắc bài vịnh của Nguyễn Văn rất lúc cho dựng công trình này: “Đời xưa đẽo đá khiến nghiên, xuân thư chép chữ…. khoét đất làm cho nghiên, ghi kinh Trang tử . Đá nghiên này ấy chẳng giống hình gì, chẳng vuông thẳng tròn, tác dụng dị kỳ, chẳng thấp chẳng cao, giữa là vị trí, cúi xuống hồ cụ rùa thủ đô Hà Nội, trông lên Bút Tháp, nghiên khi bao hàm chung màn trời đất”.

Hai bên Nghiên xây 2 bức tường bao chạy thẳng sang hai bên khiến Đài Nghiên có dáng dấp 1 cổng thành. Phía sau Đài Nghiên, hai bên tường lối đi vào có 2 đại tự “Thiện”, “Ác”. Ở đỉnh chính giữa đắp 1 hình hổ phù, quay vào phía cầu Thê Húc. Phía dưới mang 4 chữ “Ảnh Động Long Xà” (Rồng rắn chuyển mình) và 3 chữ Hán “Ngọc Sơn từ” (Đền Ngọc Sơn).

Vào đến thêm chút nữa là cầu Thê Húc, cây cầu này cũng được Nguyễn Văn vô cùng cho thành lập vào năm 1864 đồng thời với Tháp Bút, Đài Nghiên. Trên thành cầu có 3 chữ nổi “Thê Húc kiều” (cầu Thê Húc) với ý cầu đón ánh sáng ban mai (Húc là ánh sáng mặt trời mới mọc). Cầu mang 15 nhịp, 32 chân cột tròn xếp thành 16 đôi). Trên mặt cầu lát ván gỗ, sơ mầu đỏ thẫm, chữ mầu vàng.

Đắc Nguyệt Lầu

Đi hết cầu, vào đền, ta gặp ngay Đắc Nguyệt Lầu, (Lầu được trăng) ấy là gác chuông làm cho 2 tầng mái cong có dấp dáng như Khuê Văn các trong Văn Miếu. Nguyễn Văn siêu lại cho xây Trấn Ba Đình ở giữa sân trước mặt tòa nhà chính của đền. Trấn Ba Đình được dựng trên 8 hàng cột. Mái đình 2 tầng, 8 mái. Trong có tấm bia lớn đề ghi sự tích của đền. Năm 1947, bia đá và Trấn Ba Đình bị phá hủy. Kiến trúc hiện tại là vật phẩm của lần dựng lại vào năm 1952.

Khu đền chính Ngọc Sơn

Khu đền chính Ngọc Sơn được xây dựng ở trung tâm Đảo Ngọc, ẩn mình dưới những tán cây cổ thụ, quanh năm xanh ưu đãi. Đền dựng theo hướng nam trông ra “Qui sơn tháp” (tức Tháp Rùa) . Đền Ngọc Sơn giúp cho theo hình chữ Tam, bao gồm tòa tiền bái, toà chính điện và hậu cung. Ngôi đền đầu tiên nằm ở phía bắc thờ Quan Thánh Đế quân.

Đền Văn Xương còn gọi là nhà tiền tế có qui mô kiến trúc rất lớn, hình chữ Nhị. Tiền tế gồm 3 gian xây gạch kiểu tường hồi bít đốc, nhà dạng 2 tầng 4 mái, lợp ngói ta. Phía trong thông với nhà đại bái. Nhà đại bái tọa lạc ngang, 3 gian xây gạch kiểu tường hồi bít đốc. Nhà mang lòng lớn, nền cao 0,40cm so với tiền tế và đại bái. Gian giữa đặt hương án, sập thờ, đồ tự khí. Hai bên treo chuông và khánh đồng.

Trong cộng là địa điểm tọa lạc của đức Thánh Trần. Tượng được thể hiện trong tư thế ngồi, đầu đội mũ miện 3 lớp, ở giữa chạm chán nguyệt, 2 cánh chuồn đứng. Tượng mặc áo đại trào, trang trí rồng mây. Hai bên mang 2 pho tượng văn và võ đứng Thị nhái. Nhóm tượng sát bên cộng sở hữu Quan Công với Châu Thương và Quan Bình.

ngoài việc thờ tự các nhân vật trên, còn 1 số tượng Phật như A Di Đà. Đền Ngọc Sơn là một di tích lịch sử văn hóa ở Hà Nội còn giữ được đa dạng phong phú phiên bản khắc gỗ in sách quí. Số ván này có trên 8000 (tám nghìn) bản, mang kích thước khoảng (22 x 32cm). có trên 250 cái, sở hữu loại là một quyển sách rất lớn gồm hàng nghìn ván, có chiếc chỉ mang 3 hoặc 4 ván. các ván in này in ra nhiều mẫu sách khác nhau, sách văn học, sách thuốc, sách kinh điển nôm… sở hữu bộ sách Ma Nhai kỷ Công Văn rập theo bài văn và nét chữ của Nguyễn Trung Ngạn (1298-1370) thời Trần. các ván khắc đã được phòng Bảo tồn Bảo tàng Hà Nội trước đây cho in dập và đưa vào kho. Đền mang đa dạng bia đá: như bia Đế Quân (1843), bia trong miếu Văn Xương (1865)…